De ambachtelijke Amsterdamse Friekens Brouwerij introduceert met gepaste trots het nieuw ontworpen etiket van haar India Pale Ale.
Dit naar aanleiding van een persbericht dat ‘Hindu statesman’ Rajan Zed uit Reno, Nevada, Verenigde Staten, in mei 2019 deed uitgaan.
In dit persbericht stelt hij, onder de vlag van de ‘Universal Society of Hinduism’, dat de beeltenis van de godheid Ganesh op het bieretiket van Friekens’ I.P.A. hoogst ongepast is. Naar zijn mening is het in verband brengen van een godheid met een alcoholische versnapering ‘uiterst respectloos’ en bagatelliseert het de ‘enorm vereerde’ Ganesh. Hij wekt daarbij de indruk te spreken namens de ‘1,1 miljard gelovigen’ die het hindoeisme aanhangen.
Het persbericht werd opgepikt door de Amsterdamse krant Het Parool, die er een artikel aan wijdde op haar website, en de brouwerij om een reactie vroeg. Die liet daarop, bij monde van een geschrokken medewerkster, weten dat het niet de bedoeling was iemand te kwetsen, dat er een excuusbrief aan de organisatie zou komen en dat het etiket van de website zou worden verwijderd.
Op Friekens’ website werd het bier aangeprezen als een ‘goddelijk nectar’, een ‘welhaast bovenzinnelijke gewaarwording van intense smaakbeleving’ en ‘bier waar Ganesh, de sympathieke hindoe-godheid met de olifantenkop, in benevelde benevolentie op neerziet’. Op het etiket zoals getoond op de website werd Ganesh onherkenbaar gemaakt en de verwijzing in de tekst door zwarte blokken onleesbaar.
Rajan Zed maakte hiervan direct gewag in een triomfantelijk persbericht waarin hij het voorgaande in grote lijnen herhaalde, eraan toevoegend dat bedrijven hun ‘senior executives’ zouden moeten trainen op religieuze en culturele sensitiviteit.
Friekens, met recht een micro-brouwerij (en dus) zonder een dergelijke management-structuur, had I.P.A. tot dan toe eenmalig gebrouwen. Pas nu keert het bier terug in het assortiment, met een nieuw etiket. Hierop prijkt weliswaar wederom een vetzak met een olifantenkop, maar dit is nadrukkelijk niet Ganesh.
Het bier evenwel is smakelijk als voorheen, en zal vast op de goedkeuring van elk Hoger Wezen, van welke religie ook, en al hun volgelingen, kunnen rekenen!
Meer van dat
Bier en religie:
Een koppig brouwsel
Friekens Brouwerij is niet de eerste brouwerij die een India Pale Ale aan de man brengt met een afbeelding van een Indiase godheid op het etiket, en zal ook de laatste niet zijn. Het ligt immers voor de hand.
‘Het zijn net stripfiguren’, aldus de zegsman van GRAFX MFG, het Amsterdamse bureau dat voor Friekens Brouwerij de grafische vormgeving verzorgt. ‘Vaak mooi getekend, kleurrijk, vier, zes, acht of nog meer armen en benen, direct herkenbaar als Indiaas.’ Vooral Ganesh, de sympathieke hindoe-godheid met de olifantenkop, is populair onder bierbrouwers. ‘Er zijn wel wat raakvlakken tussen drank en olifanten, roze meestal.’
Dat een pressiegroep zich boos maakte over het gebruik van Ganesh op het etiket van Friekens I.P.A., was even schrikken. Zeker als de verwijten uit religieuze hoek komen, moet je op je tellen passen. We kennen immers allemaal de beelden van uitzinnige massa’s bebaarde (veelal) mannen die al vlagverbrandend op hoge toon genoegdoening eisen voor het hen of wat zij heilig achten aangedane onrecht. ‘Het is toch vreemd dat religieuzen altijd respect voor hún geloof opeisen, maar dat zelf zelden kunnen opbrengen voor andersdenkenden.’
Friekens Brouwerij kreeg het aan de stok met de Universal Society of Hinduism. ‘Verdorie, da’s niet mis! De Universal Society! Dat suggereert dat deze organisatie niet alleen de 1,1 miljard hindoes hier op aarde vertegenwoordigt, maar ook die in de rest van het universum, en God (…) weet hoeveel er daarvan daar huizen!’
Niets is echter minder waar, want de USofH is ‘not a membership organization’. Het is het vehikel van Rajan Zed, zelfverklaard ‘Hindu statesman’ te Reno, Nevada, Verenigde Staten. Een eenmans-actiegroep die vaker met dit bijltje hakt, want eventjes googlen leert dat Friekens inderdaad de eerste niet was, dat vele microbrouwerijen op hetzelfde idee waren gekomen. En fabrikanten van deurmatten, beddenspreien en leggings. Schoenfabrikant Converse bedrukte een schoen met de hoes van Jimi Hendrix’ Axis: Bold As Love, waarop de vingervlugge gitarist veelarmig tussen de hindoe-goden staat. Rajan Zed heeft ‘t er maar druk mee.
Zed gaat eigenlijk altijd op dezelfde wijze te werk; hij doet een persbericht uitgaan en laat het werk opknappen door (al dan niet plaatselijke) media, die de booswicht in het kader van wederhoor om een verklaring vraagt. Vaker wel dan niet heeft Zed dan al zijn doel bereikt, het product wordt teruggetrokken en nederige excuses aangeboden.
‘Als het aan mij had gelegen, had hij zijn zin niet gekregen. Ik zit op de lijn van Richard Dawkins, die het geloof als een waandenkbeeld ziet. Voor wanen hoef je geen respect te hebben, toch? Laat de Pastafarians maar voor hun eigen pasta zorgen!’
‘Culturele toeëigening? Nee, zo woke ben ik niet. In de geglobaliseerde wereld wordt over en weer cultureel toegeëigend. Wat mij betreft is het publiek domein. In India doen ze ook aan leentjebuur met Westerse cultuur. En godheden worden er massaal te pas en te onpas gebruikt voor commerciële doeleinden. Banken, verzekeraars, restaurants, de schoenmaker, you name it!’
‘Ik vind het dus wel te billijken, een godheid op een bieretiket. Religie en de Friekens Brouwerij hebben immers dezelfde core business: opium voor het volk! Maar het was niet mijn beslissing, Ganesh moest gaan.’
‘Vandaar dat we op het nieuwe etiket weliswaar een dikkertje met een olifantenkop hebben staan, maar nadrukkelijk níet Ganesh. If anything hebben we hier van doen met een hybride heilige. Een combinatie van Boeddha en Ganesh. Boenesh, als het ware, of beter nog: Gaddha. Inna Gaddha Da Vida, Baby!’
(De door GRAFX MFG geventileerde meningen worden niet noodzakelijkerwijs door de Friekens Brouwerij onderschreven.)
Wie is Rajan Zed?
Wat is de Universal Society of Hinduism?
- One-man outrage industry: profiel van Rajan Zed
- Rajan Zed’s website
- Rajan Zed’s persbericht over Friekens Brouwerij (1)
- Rajan Zed’s persbericht over Friekens Brouwerij (2)
Enkele brouwerijen die ook door Rajan Zed op de korrel genomen zijn:
- The Musketeers, Ursel, Belgium
- Tollgate Brewery, Ashby De La Zouch, England
- The Cheshire Brewhouse, Congleton, England
- Wishbone Brewery, Keighley, England
- Tempest Brewing Co., Galashiels, Scotland
- Primator Brewery, Náchod, Czech Republic
- Olde Salem Brewing Co., Virginia, USA
- Eudora Brewing Co., Ohio, USA
- New Braunfels Brewing Company, Texas, USA
- Odd 13 Brewery, Colorado, USA
